معماری گوتیک

پیشینه معماری گوتیک

یکی از انواع سبک­ های معماری، سبک گوتیک است. در حقیقت سبک گوتیک یک سبک مذهبی بوده و از این سبک در ساخت کلیسا­ها استفاده می­شد. تا قبل از دوران مدرنیته، معماری گوتیک را هنر فلاکت‌زده می­دانستند. در حقیقت در دوران قرون‌وسطی سبک گوتیک را به علت عدم تقارن آن، زشت و غیر کلاسیک تلقی می­کردند ولی در عصر مدرن محققان گوتیک را به سبکی که باعث ورود زیبایی و روشنایی به معماری شده تعبیر کردند و به اهمیت آن پی بردند.

در سال­های 1720 تا 1840 از سبک معماری جورجیا استفاده می­شد. این سبک نوعی سبک معماری گوتیک بود. در دوره­ی گوتیک برای نشان دادن اعتقادات انسان ­ها در ارتباط با خداوند از فلش­ های رو به بالا استفاده می­شد. این به این معنا بود که همه­ ی زندگی انسان به سمت خداوند است. پایان دوره­ی گوتیک با ظهور اومانیسم صورت گرفت. برخی نیز دشمن گوتیک را دوره­ی رنسانس می­دانند.

سیر تکاملی معماری گوتیک در سه مرحله صورت می­پذیرد در زیر به این مراحل اشاره‌کرده‌ایم:

1. گوتیک آغازین
2. گوتیک پیشرفته
3. گوتیک پسین

مقاله مرتبط: معماری باروک

ویژگی­های معماری گوتیک

قوس نوک‌تیز یکی از ویژگی ­های بارز معماری گوتیک است که اولین بار در معماری اسلامی مشاهده شد. همچنین قوس نوک‌تیز تنها ویژگی این سبک نیست بلکه پشت‌بند معلق و قوس جناغی از دیگر ویژگی­ های معماری گوتیک است.

علت اینکه در معماری گوتیک از طاق نوک‌تیز استفاده می­شد به دلیل استرس لاین عمودی آن بود. منظور از استرس لاین مسیری است که طاق فشار وارد بر روی خود را به اطراف پخش می­کند. عمودی بودن این استرس لاین باعث انتقال فشار به ستون ­ها می­شد. در نتیجه در این نوع معماری دیگر نیازی به ساخت دیوار­های ضخیم نیست.

مزایای معماری گوتیک

• احداث ساختمان­های بلندتر و بزرگ‌تر در این نوع معماری
• ساخت دیوار­های باریک­تر

نکته مهم دیگر تمرکز این نوع معماری روی نورپردازی و ارتفاع بود.

مقاله مرتبط: معماری ایرانی 

داشتن پشت‌بند معلق در طراحی، ویژگی دیگر معماری گوتیک

نام دیگر پشت‌بند معلق، شمع­های شمشیری است. وظیفه­ ی اصلی این پشت‌بند­های معلق در معماری گوتیک انتقال وزن دیواره­ های بلند به زمین است. علاوه بر جنبه­ ی کاربردی این پشت‌بند­های معلق، استفاده از آن­ها در ساختمان­ سازی جنبه ­ی زیبایی نیز خواهد داشت. همچنین حکاکی­ های ایجادشده روی این پشت­ بند­ها شکوه و جلوه­ ی آن­ها را دوچندان می­کند. فایده ­ی دیگر این پشت‌بند­ها جلوگیری از رانش طاق­ های جناغی به سمت بیرون است. محل قرارگیری این پشت‌بند­ها در بالای سطح بیرونی شبستان است.

داشتن قوس جناغی در طراحی، ویژگی دیگر معماری گوتیک

در ابتدا سقف­ های کلیسا­ها را قوس­دار می­ساختند ولی به دلیل معایب این نوع سقف ­ها ازجمله سنگینی زیاد آن­ها و افزایش فشار استرس لاین به دیوار­های کلیسا از قوس­ های جناغی به‌جای این نوع سقف­ ها استفاده شد. وظیفه ­ی این قوس ­های جناغی انتقال وزن سقف به ستون­ ها است و مزیت آن ساخت دیوار­های بلند­تر و باریک­تر است. در ادامه به بررسی نه تا از کلیسا­های ساخته‌شده با سبک معماری گوتیک می­پردازیم.

مقاله مرتبط: معماری سنتی

بهترین کلیسا­های ساخته‌شده با سبک معماری گوتیک

وقتی به اروپا سفر می‌کنید، ناگزیر با یکی از صدها کلیسای گوتیک روبرو خواهید شد که چشم‌انداز بی‌نظیری دارند. در زیر نه مورد از بهترین کلیسا­های ساخته‌شده با معماری گوتیک را برای شما به‌عنوان‌مثال آورده­ایم.

1- کلیسای جامع آمیان، فرانسه:

آمیان بلندترین کلیسای جامع تکمیل‌شده در فرانسه است که ارتفاع آن به 8/138 پا می‌رسد. همچنین حجم داخلی آن 260،000 یارد مکعب است.

2- کلیسای نوتردام د ریمز، فرانسه:

پادشاهان فرانسه در این کلیسای جامع تاج‌گذاری کرده‌اند. این کلیسا در قرن سیزدهم میلادی در محل یک کلیسای قدیمی ساخته‌شده و قدمت آن 400 سال است.

3- قصر سلطنتی سنت دنیس، فرانسه:

این کلیسا که به‌عنوان اولین کلیسای جامع گوتیک (که در سال 1144 تکمیل شد) ذکرشده است، مقبره­ای برای تمامی پادشاهان فرانسوی به‌ جز سه نفر از آن­ها بوده است.

4- کلیسای جامع Chartres، فرانسه

این محل میراث جهانی یونسکو به ‌خوبی حفظ‌ شده است. تقریباً همه پنجره­ های شیشه­ ای اصلی این ساختمان هنوز دست‌ نخورده هستند. فقط مقدار کمی از این ساختمان از اوایل قرن 13 تاکنون تغییر کرده است.

5- سانتا ماریا دل فیور، ایتالیا

این مکان بهتر است به نام دوومو شناخته شود، کلیسای جامع فلورانس به خاطر گنبد باورنکردنی خود، ساخته‌شده توسط فیلیپو برونلشکی مشهور است. درحالی‌که ساخت‌وساز این ساختمان در سال 1296 به سبک معماری گوتیک آغاز شد اما با این‌وجود این ساختمان تا سال 1436 کامل نشد. نمای چندرنگی که امروز می­بینید در سال 1887 به سبک نئو گوتیک ایجاد شد.

6- وست مینستر ابی، لندن

ابتدا هنری سوم دستور ساخت ابی را در سال 1245 داد و آن را محلی برای دفن خود انتخاب کرد. اکنون این ساختمان محل تاج‌گذاری پادشاهان بریتانیا و برگزاری بسیاری از جشن­ های سلطنتی است. اخیراً ازدواج شاهزاده ویلیام و کیت میدلتون و در حال حاضر ازدواج دوک و بانوی دوک کمبریج، در این مکان برگزارشده است.

7- کانتربری، انگلستان:

شاید شما با این کلیسای جامع از طریق داستان­های کانتربری جفری چاکر آشنا باشید. اسقف اعظم توماس بکت در این کلیسا مشهور به قتل رسید.

8- کلیسای جامع میلان

کلیسای جامع میلان بزرگ‌ترین کلیسای ایتالیا است که نزدیک به 600 سال قدمت دارد. برخلاف بسیاری از کلیساها با معماری گوتیک که دو برج در جلو دارند، میلان یک نیمرخ متفاوت دارد.

9- نوتردام پاریس

در پاریس فهرستی از کلیساها با معماری گوتیک بدون نماد نوتردام به‌صورت ناقص ساخته‌شده‌اند. این کلیسا که شکل آن را در زیر مشاهده می­کنید اولین سازه­ای است که از پشت‌بند معلق برای تحمل وزن انبوه خود استفاده کرده است.

سخن نهایی در ارتباط با معماری گوتیک

اصل سبک معماری گوتیک برای ورود نور آفتاب به زندگی مردم و به ‌ویژه در کلیساها ایجاد شد.

در کل می­توان حقایق معماری گوتیک را در چهار مورد زیر خلاصه کرد:

1. معماری گوتیک در اروپا شکوفا شد و در اواخر قرون‌ وسطی رواج یافت.
2. این معماری بیشتر با قوس جناغی و پشت‌بندهای معلق خود مشخص می‌شود.
3. نورپردازی نقش مهمی در طراحی کلیسا یا کلیساهای جامع داشت.
4. نمونه بارز معماری گوتیک، کلیسای جامع نوتردام است.

در نتیجه خوب است که بدانیم، زیبایی‌ شناسی قرون‌وسطی که در معماری گوتیک یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای خود را نمایان کرده است، پایه و اساس خود را از علوم ریاضیات و هندسه گرفته است. در حقیقت، ساخت این سبک از کلیسا از دید هنر از علم مشتق می شود. این یعنی جستجوی روابط هندسی که بر پایه کیهان قرار دارد و منشأ آن­ها الهی در نظر گرفته‌شده است و این علم روابط حاکم بر دنیای موسیقی است که قوانین هارمونیک آن­ها صرفاً واقعیت­ های طبیعی نیستند بلکه بازتاب هماهنگی­ های آسمانی می­باشند.

اولین ساختمان­ های گوتیک با همین اصل موسیقی ساخته‌شده­ اند. در حقیقت، با استفاده از علم ریاضی در ساخت کلیسا­، خداوند به‌عنوان معمار بزرگ جهان که این‌چنین مقادیر الهی را خلقت کرده است، تصدیق شد. معبد سلیمان مثال بارزی برای این مطلب است.